0. Route info – De Joodse buurt
Edith van Hessen gaat naar de middelbare school in Den Haag. Zij houdt een dagboek bij en beschrijft hoe het is om -na de grote vakantie in 1941- niet meer naar je eigen school te mogen terugkeren. Haar leraar klassieke taken, Dr. Italie, noteert nauwkeurig hoe de bezetter zijn Joodse leerlingen van hun klasgenoten isoleert, van school haalt en verplicht naar een nieuw Joods lyceum laat gaan. In twee jaar tijd -van het najaar 1940 tot februari 1943- wordt de Joodse gemeenschap van Den Haag geregistreerd, geïsoleerd en gedeporteerd naar concentratiekampen in Polen.
De Joodse buurt
De Joodse kinderen: registreren, isoleren en deporteren
Startpunt: hoek Paviljoensgracht/Katerstraat
Routebeschrijving De Joodse buurt
Deze route toont de geschiedenis van de Joodse gemeenschap vanaf de winter 1940 tot eind februari 1943. In totaal worden 14.000 van de 17.000 Joodse mensen uit Den Haag weggevoerd, naar schatting 12.000 van hen komen om in de concentratiekampen. De route volgt de dagboeken van Dr. Italie, leraar klassieke talen en zijn leerlinge Edith van Hessen.
De route laat je beleven hoe de Duitse bezetter de Joodse gemeenschap van Den Haag registreerde, isoleerde en deporteerde naar Polen. De Nazitop (Hiltler, Himmler, Heydrich) dacht de bevolkingspolitiek tot in details uit en liet deze strategie stapsgewijs door lokale politie en ambtenaren uitvoeren. De geleidelijkheid als overrompelingsstrategie. Zo haalt van 18 augustus 1942 tot februari 1943 de Haagse politie Joodse ouders en kinderen van huis en brengt hen naar het Joods tehuis. Vandaar lopen zij ‘s nachts naar het Staatsspoor – nu Centraal Station – waar de trein naar het oosten klaar staat.
Het buurtje wordt sinds driehonderd jaar bewoond door migranten uit Oost-Europa, de Asjkenaziem. De Joodse mensen vestigen zich tussen de binnenhaven aan de Bierkade en de Grote Markt. Ze handelen op de Grote Markt en met handkarren op straat. Zij richten werkplaatsen in en bouwen hun eigen synagoge, op het veen. De grond is hier moerassig en op gezette tijden eist cholera zijn tol.
’s Avonds is de Wagenstraat vol mensen die uitgaan in het theater Skala en de American bar. Het Bezemplein – tegenwoordig Rabbijn Maarsenplein – is een schoolplein, de kinderen uit de buurt gaan hier gemengd naar school. In de nauwe straten en stegen wonen de Joodse arbeidersgezinnen. Het zijn grote, vaak orthodoxe gezinnen. Ze gaan naar de synagoge en eten kosher. Hun waren kopen zij bij hun eigen bakker, slager en melkhandel, ook op zondag en zij trouwen met een meisje of jongen van hetzelfde geloof. Op de achterterreinen zijn werkplaatsen gebouwd, waar ook de kinderen meewerken.
Print This Page
